Piotr Szmitke

Na cudzym podwórku

Przeszłość i II wojna światowa jest nadal dla Niemców tematem tabu, sztuka nie dotyka jej korzeni a tylko muska ją zaledwie po powierzchni. Choć młode pokolenie żyje teraźniejszością i przyszłością, widmo nazizmu nadal obecne jest pod skórą wielu Niemców.
Symbole nazizmu są traktowane jako uosobienie zła, na które niewielu chce patrzeć. Zostały wymazane z powierzchni kraju, miast i fasad.

Któż w Polsce nie zna hasła „Arbeit macht frei“? Znamy jego kontekst, historię i cały mroczny bagaż, jaki ze sobą niesie. Jednak jak odbierane jest ono w kraju, gdzie zostało niechlubnie stworzone? Piotr Szmitke ze swoistą ironią posuwa się do czynu na granicy przyzwolenia – gra z symbolem, świadomie łącząc sacrum i profanum.

Klopsztanga, podwórkowy trzepak, dziś już prawie w zapomnieniu, był niegdyś dla dzieci naturalnym elementem „wyposażenia“ każdego podwórka. Służył zabawom, nawiązywaniu kontaktów oraz fizycznej zmianie punktu widzenia. Inaczej się widzi otoczenie znajdując się na różnych wysokościach. Perspektywa zmienia się zupełnie. Czy siedząc na trzepaku Szmitke jesteśmy w stanie ujrzeć naszą przeszłość – tę która splata losy Polaków i Niemców, z innej perspektywy? Czy percepcja jest w stanie zatoczyć koło i pozwolić nam zatem spojrzeć inaczej na klopsztangę, na której siedzimy? Spojrzeć na samych siebie? Na siebie wzajmenie? Szmitke daje nam taką możliwość. Jego instalacja „Podwórko“ prowokuje do spojrzenia na nasze najbliższe otoczenie z zupełnie innej perspektywy.

Niegdyś klopsztangi, jak sama nazwa wskazuje, dorosłym służyły do trzepania dywanów. Dziś zupełnie zapomniany obrządek. Patrząc na pracę Szmitke, nasuwa się pytanie: czy jesteśmy w stanie strzepać kurz wspólnej historii? Czy raczej wolimy zamieść go pod dywan? Czy możemy się skonfrontować na temat przeszłości? Czy będziemy umieli o niej rozmawiać?

Szmitke to artysta interdyscyplinarny, porusza się po wielu płaszczyznach twórczości, właściwie nie ma dziedziny sztuki, w której nie poszukiwałby odpowiedzi na trapiące go pytania. Instalacja „Podwórko“ stworzona na wystawę w berlińskiej Galerii ZERO jest kwintesencją jego twórczej postawy. Metafizyczna siła tej pracy, fizycznie wypełniająca przestrzeń galerii, stanowi punkt odniesienia do przeszłości, teraźniejszości i przyszłości stosunków Polaków z Niemcami. W polskiej galerii, na niemieckiej ziemi, obejrzeć można pracę, obok której nie przejdzie się obojętnie.

Anna Krenz
Galeria ZERO
Październik 2011